Nietolerancje pokarmowe – czym są i skąd się biorą.
XXI wiek został ogłoszony wiekiem nowotworów i alergii. Zaburzenia z zakresu alergii wziewnych lub pokarmowych do 2025r będą dotyczyły ok. 50% ludności Europy. Niestety, prawdopodobnie sami sobie na to zapracowaliśmy, zanieczyszczając środowisko, przetwarzając intensywnie żywność, fundując sobie sterujące szybkie tempo życia i nie dbając o siebie. Do uciążliwych następstw alergii należy astma oskrzelowa, stany zapalne oczu, skóry, przewodu pokarmowego. Od około 20 lat rozpoznaje się też coraz więcej przypadków nietolerancji pokarmowych. Szacuje się, że około połowa populacji ma kłopoty z trawieniem niektórych składników żywności. Oto kilka ważnych informacji o nietolerancji pokarmowej.
1. Objawy nietolerancji pokarmowej
Pokarmy w procesie trawienia rozkładane są na drobne składniki, które następnie wchłaniane są do krwi lub limfy, a te płyny roznoszą je po organizmie. W związku z tym wszystko co jemy dociera do różnych tkanek i tam może spowodować podrażnienie lub stan zapalny. Dlatego objawy mogą dotyczyć każdego miejsca w organizmie:
Przewód pokarmowy – bóle brzucha, wzdęcia, biegunki, krwawienia
Stany zapalne lub powiększenie wątroby i trzustki
Zmiany skórne – wysypka, świąd, egzema
Układ nerwowy – zaburzenia koncentracji, pamięci, nastroju, stany depresyjne, bóle i zawroty głowy
Układ oddechowy – przewlekły katar i zapalenia zatok lub oskrzeli (mylone z alergią), duszności, kaszel
Układ rozrodczy – zaburzenia hormonalne, zaburzenia miesiączkowania, trudności z zajściem w ciążę, poronienia
Ponieważ nietolerancja powoduje negatywną odpowiedź immunologiczną organizmu (wytwarzanie przeciwciał), czasem obserwuje się choroby autoimmunologiczne jak łuszczyca, RZS, Hashimoto, zapalenie żołądka czy stwardnienie rozsiane.
2. Rodzaje nietolerancji pokarmowej
Nietolerancja pokarmowa nie jest alergią, którą znamy z ostrych objawów – kichania, kataru siennego lub duszności i puchnięcia. Właściwa alergia jest uzależniona od przeciwciał IgE i jest nazywana alergią typu I, istnieje również alergia typu II uzależniona od reakcji cytotoksycznych.
Nietolerancje klasyczne, np. nietolerancja laktozy lub fruktozy, polegają na zaburzeniu w trawieniu składników pokarmowych z powodu braku odpowiednich enzymów. Taką przypadłość można mieć od urodzenia lub nabyć ją w każdym wieku. W przypadku takiej nietolerancji należy unikać produktów zawierających szkodliwy składnik albo przyjmować specyficzne dla składnika enzymy ułatwiające trawienie – np. w przypadku laktozy jest to laktaza. Nietolerancje, zwane też alergią III typu (zależną od reakcji przeciwciał IgG) lub nadwrażliwością pokarmową, spowodowane są przepuszczalnością jelit, wynikającą z nadużywania leków, alkoholu, złego odżywiania, ale także stresu, czasem stanów zapalnych bakteryjnych i wirusowych. Na skutek nieprawidłowych przemian w jelicie dochodzi do przetransportowania do krwi tzw. Kompleksów immunologicznych (białko żywności, antygen + przeciwciało), które wywołują alarm w organizmie. Taka nietolerancja znacznie słabnie lub wręcz może minąć po czasowym wyeliminowaniu szkodliwych produktów z diety.
3. Diagnostyka
W przypadku podejrzenia nietolerancji pokarmowej (np. laktozy) należy wykonać badania, najczęściej przy gabinetach gastrologicznych. Są to badania nieinwazyjne – mierzy się stężenie jonów wodorowych w wydychanym powietrzu. Można też wykonać oznaczenie z krwi.
Testy na nietolerancję pokarmową III typu przeprowadza się również przy pomocy badań krwi, najczęściej w laboratorium lub przy gabinetach dietetycznych i lekarskich. Nie polecam wykonywać testów samodzielnie, mimo iż są dostępne w sprzedaży. Osoba nieprzeszkolona i niewprawna w pobieraniu krwi nie poradzi sobie z wykonaniem badania oraz z interpretacją wyniku.
4. Postępowanie żywieniowe
Po wykonaniu badania działamy dwutorowo. Po pierwsze eliminujemy z diety produkty, których pacjent nie toleruje. Po drugie staramy się uszczelnić jelita, czyli doprowadzić do ich regeneracji, wprowadzając do diety produkty ułatwiające osiągnięcie idealnego stanu. Czasem warto tez sięgnąć po probiotyki. Inną kwestią są nieuchronne niedobory w diecie w przypadku dużej ilości eliminowanych produktów. Wtedy albo staramy się je dostarczyć z innych źródeł albo suplementujemy pod kontrola lekarza. Z założenia dieta eliminacyjna jest dietą czasową, a czas jej trwania jest uzależniony od stopnia nietolerancji i nasilenia jej objawów. Zwykle trwa od 3 do 12 miesięcy, ale w indywidualnych przypadkach może stać się dietą na całe życie. Zakładamy, że dietę w nietolerancji pokarmowej kończymy po uzyskaniu i utrwaleniu dobrego samopoczucia lub prawidłowych wyników badań.
5. Skutki braku diagnozowania lub ignorowania diagnozy o nietolerancji pokarmowej
Dostarczanie do organizmu szkodliwych składników, mimo wiedzy, że nam nie służą, jest nieodpowiedzialne. Możemy się spodziewać nasilenia już istniejących objawów, narastania stanów zapalnych lub rozwoju kolejnych dolegliwości, a nawet chorób autoimmunologicznych. Pacjenci często chorują na wiele chorób, konsultują się z wieloma specjalistami i nic im nie pomaga. Klasyczna ścieżka to bóle brzucha ze wzdęciami, następnie biegunki, zapalenie jelit, w ostateczności zmiany nowotworowe. Albo przewlekły katar, następnie, zapalenia oskrzeli lub zatok, następnie astma oskrzelowa. Albo bóle głowy, następnie biegunki, zmiany skórne, następnie łuszczyca i RZS (reumatoidalne zapalenie stawów).
W kolejnym wpisie przedstawię najczęstsze grupy produktów nietolerowanych oraz zasady diety eliminacyjnej – jak można poradzić sobie z niedoborami, czym można zastępować wykluczone produkty, gdzie szukać inspiracji.
Dodano: 28 lutego 2018, autor: Dorota Dębogórska